Plik:1912 kibice Cracovii 2 - pocztówka.jpg

Awers pocztówki z roku 1912 przedstawiającej kibiców Cracovii. Autor Miron Duda.

Zobacz też

• Plik:1911 kibice Cracovii 1 - pocztówka.jpg

Notka historyczna

Pocztówka przedstawia humorystyczną scenkę rodzajową z udziałem kibiców KS Cracovia, w czasach jeszcze przed I wojną światową – rzecz dzieje się w roku 1912. Oto policjant właśnie wyciąga ręce by pochwycić za włóczęgostwo młodego chłopca, typowego krakowskiego andrusa, wymachującego chorągiewką w barwach Cracovii. Za duża czapka, połatane przykrótkie portki, za duży i przydługi sweter, za duże buty po dorosłym (nota bene eleganckie sztyblety, ale z odchodzącymi wskutek zużycia podeszwami) zdradzają nieomylnie młodocianego ulicznika-włóczęgę. Włóczęgostwo w ówczesnym prawie było karane aresztem, jako niemoralne i kryminogenne, tak więc chłopcu grozi pobyt „pod telegrafem” – w budynku przy ul. Kanoniczej 24, mieszczącym ówcześnie siedzibę policji i izbę zatrzymań, a kiedyś – pierwszą w Krakowie stację telegraficzną; dziś znajduje się tam siedziba miejskiego i wojewódzkiego konserwatora zabytków. Po odbyciu kary ujęty mógł trafić do zakładu poprawczego, np. do schroniska dla chłopców fundacji ks. Aleksandra Lubomirskiego przy ul. Rakowickiej (dziś w gmachu tym mieści się krakowski Uniwersytet Ekonomiczny).

Usiłujący go schwytać policjant jest wojskowym – to wedle określenia używanego w ówczesnym Krakowie tzw. żołnierz policyjny (Polizeisoldat), członek formacji zwanej Militärpolizeiwachkorps – wojskowo-policyjny korpus strażniczy. Była to formacja stanowiąca część sił zbrojnych (stąd określenia wojskowy, żołnierz), ale o zadaniach dziś wykonywanych przez policję – pilnowała porządku publicznego, patrolowała ulice, pełniła funkcje zbliżone do obecnych jednostek prewencji. W czasach, kiedy powstała nasza pocztówka, formacja ta funkcjonowała już tylko w większych miastach Galicji – w Krakowie i Lwowie. Krakowski oddział liczył 560 żołnierzy i stacjonował najpierw na Wawelu, a w czasach wydania pocztówki, czyli w roku 1912 - w kompleksie więzień i sądów wojskowych na Montelupich. „Żołnierz policyjny” nosi na głowie czako, kurtkę mundurową – tzw. Waffenrock w kolorze ciemnozielonym (na pocztówce nieco przekłamanym, bardziej wpadającym w brąz), na piersi tzw. blachę , czyli ryngraf z numerem służbowym (Ringkragen) i szablę piechoty jako broń boczną.

No i tu właśnie mamy cały humor i dowcip tej pocztówki: otóż policjant, który już – już ma złapać niczego nieświadomego ulicznika kibicującego zawodnikom Cracovii na meczu czy treningu nagle zostaje trafiony piłką w twarz. Andrus oczywiście natychmiast pryśnie, ku uciesze przygodnych widzów – cywilnego młodzieńca, ale w tym przypadku ubranego już porządnie, choć raczej pochodzącego ze sfer robotniczych czy rzemieślniczych niż uniwersyteckich czy ziemiańskich, oraz żołnierza-kawalerzysty - dragona 10 czeskiego pułku dragonów ks. Liechtensteinu. To dobrze widać po siarkowożółtych (schwefelgelb) wyłogach jego kurtki mundurowej. Dragon jest odziany nawet bardziej operetkowo, niż ulicznik czy policjant – czerwone spodnie do jazdy konnej (Reithosen, czyli po galicyjsku – rajtuzy), błękitna kurtka, dragoński kask z charakterystycznym grzebieniem chroniącym głowę przed ciosem szabli – ale tak właśnie wyglądali wtedy austriaccy kawalerzyści i w takich mundurach wyruszyli w 1914 roku na wojnę. Pułk ten stacjonował w Krakowie od 1910 do wybuchu wojny; sztab w budynku przy ul. Gertrudy 12, 1 i 2 szwadron - w koszarach kawalerii na Zakrzówku (ul. Ceglarska), 3 szwadron w Podgórzu, na ul. Kalwaryjskiej (tam gdzie teraz znajdują się budynki KS Korona i Plac Niepodległości), a 4, 5 i 6 szwadrony w koszarach kawalerii w Kobierzynie (ul. Kobierzyńska/Zawiła/Skośna).

Opracował: Marcin J.Mikulski