Gustaw Rogalski

Z WikiPasy.pl - Encyklopedia KS Cracovia
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Gustaw Rogalski

Gustaw Rogalski.jpg

Informacje ogólne
Imię i nazwisko Gustaw Rogalski
Kraj Polska
Urodzony 29 czerwca 1887, Tarnopol (obecnie Ukraina), Galicja
Zmarły 24 grudnia 1939,
podkrakowskie Przegorzały
(rozstrzelany przez hitlerowców)
Pozycja bramkarz
Wzrost 182 cm
Waga 76 kg
Wychowanek Cracovia Flaga POL.png
Kariera w pierwszej drużynie Cracovii
Sezon Rozgrywki - występy (gole)
1908
1909
1910
1911
1912
1913
1914
1915
1916
1917
1918
1919
1920
1921
1922
1923
1924
-
-
-
tow - 7 (-4) *
tow - 26 (-29) **
MG - 1 (-1), tow - 13 (-15) ***
-
b.d.
-
-
-
-
KA - 1 (-0)
MP - 1 (-2)
-
-
-

* W 1911 brak składów i strzelców 1 meczu (4:1)
** W 1912 brak składów i strzelców 2 meczów (2:5 i 0:0)
*** W 1913 brak składów i strzelców 1 meczu (2:1)

1906-1919 oficjalne i towarzyskie, od 1920 tylko oficjalne mecze
Debiut 1911-09-10 Cracovia - Lechia Lwów 7:0
Ostatni mecz 1921-09-18 Warta Poznań - Cracovia 2:2
Kluby
Lata Klub Występy (gole)
1908-1924
1910-1924
Cracovia Flaga POL.png
Wisła Kraków Flaga POL.png (równocześnie)
2 (-3)
-
liczba występów i goli w ekstraklasie i mistrzostwach kraju

j - jesień, w - wiosna



Gustaw Rogalski - piłkarz Cracovii, rysownik, karykaturzysta, wykładowca ASP. Wydawca czasopism "Karykatury" i "Rogaty".
W czasie wojny rozstrzelany w masowej egzekucji w Przegorzałach.

Gustaw Rogalski 1912 r.
Gustaw Rogalski, 1921 r.
  • dodatkowe informacje [1].

O Rogalskim w terazpasy.pl

"#PierwszyMistrzPolski: Żartowniś Gucio i głodny Adolfek, czyli smutny koniec wesołego życia" -
terazpasy.pl

#PierwszyMistrzPolski: Żartowniś Gucio i głodny Adolfek, czyli smutny koniec wesołego życia

Nieszczęsny "Gucio" Rogalski nie podejrzewał nawet, że stworzone w kwietniu 1939 roku karykatury Adolfa Hitlera jeszcze przed końcem roku doprowadzą go najpierw do celi numer 100 na pierwszym piętrze więzienia przy Montelupich, a następnie wprost przed lufy niemieckich karabinów…

W drugim odcinku cyklu #PierwszyMistrzPolski przypomnimy sylwetkę najstarszego członka zespołu Mistrzów Polski z 1921 roku - Gustawa Rogalskiego. W zasadzie zacząć możemy owe przypominanie od posłużenia się żartobliwą autoprezentacją naszego bohatera sprzed niemal stu lat:

"Gucio mnie w Cracovii
Wszyscy nazywali
Tytuł mi bramkarza
Tam ofiarowali
Byłem ci bramkarzem
Znanym w całym świecie
Jak piłkę chwytałem
Sami dobrze wiecie!
Dzisiaj się piłkarstwem
Chwilkę nie zajmuję
Mam czas – więc sporciarzy
Karykaturuję"

Nieszczęsny "Gucio" Rogalski nie podejrzewał nawet, że stworzone w kwietniu 1939 roku karykatury Adolfa Hitlera jeszcze przed końcem roku doprowadzą go najpierw do celi numer 100 na pierwszym piętrze więzienia przy Montelupich, a następnie wprost przed lufy niemieckich karabinów…

Taką fraszka w 1924 roku "przedstawiał się" jako wydawca nowego tygodnika satyrycznego "Karykatury" Gustaw Rogalski. Z tym nie zajmowaniem się piłką też trochę jednak żartował, ponieważ w dalszym ciągu występował on od czasu do czasu – raczej dla przyjemności i czystej chęci współzawodnictwa – w drużynie rezerwowej Wisły, lub też w charakterze "oldboya" przy okazji innych gier jej pierwszego zespołu.

Jeszcze w październiku 1924 roku zagrał między innymi w jubileuszowym meczu Korony Kraków właśnie w "kombinowanym" zespole Białej Gwiazdy, o którym "Tygodnik Sportowy" pisał: Korona podgórska urządziła z okazji 5-lecia mecz z Wisłą (tak ogłoszono). Grała zaś Wisła rez., z dodatkiem oldboyów, m. in. z Rogalskim w bramce, dawniejszym bramkarzem Cracovii. (...). Sport Ilustrowany donosił, że we Wiśle wystąpiły stare, już zgasłe „gwiazdy": Gucio Rogalski, Danz, Majcherczyk (...).

"Stadjon" zauważał: (...)  obok takich weteranów, jak jeden z najstarszych i najgłośniejszych przed laty bramkarzy Rogalski, jak. Gen. Sekretarz PZPN. Obrubański w ataku, jak bracia Stopowie w obronie, młodzież – mogąca bez mała być synami takiego Rogalskiego.

Miesiąc później weteran Rogalski został już dość ironicznie oceniony przez pewnego dziennikarza opisującego jego postawę: Rogalski jako bramkarz rezerwy Wisły okazał w praktyce na ostatnich zawodach wybitne kwalifikacje na wydawcę "Karykatur", stanowił bowiem w bramce typową karykaturę.

Niewykluczone, że te opinie dotyczyły jego ostatniego występu: 38-latek z końcem roku 1924 rzeczywiście dał sobie z grą w piłkę spokój.

Początki miał jednak Rogalski niezłe, całokształt też wygląda całkiem okazale. Zaczął występować w Cracovii w roku 1908, najwięcej gier zaliczył prawdopodobnie w latach 1911 - 1913, a łącznie w barwach Pasiaków "Gucio" rozegrał przynajmniej kilkadziesiąt meczów (39 to liczba spotkań w pełni udokumentowanych, choć z całą pewnością było ich więcej), jednak tylko dwa mecze mistrzowskie. Oba te spotkania zapewniły mu jednak tytuły: Mistrza Galicji w roku 1913 i Mistrza Polski w roku 1921.

W Mistrzostwach Galicji Rogalski zagrał zresztą w pierwszym, inaugurującym rozgrywki spotkaniu z Wisłą Kraków. I był to występ, jak się zdaje, całkiem godny.
W jednej z gazet możemy przeczytać taką oto relację: Zawody rozpoczęła „Wisła”, wykazując w pierwszych rzutach niezwykle piękną kombinacyę, co wywołało powszechny podziw (u zwolenników „Cracovii” objawił się lękiem, czego dowodem były okrzyki nie na miejscu). „Cracovia” broniła się jednak znakomicie, a wyjątkowy jej bramkarz (baczny i przytomny zawsze) udaremniał najlepsze rezultaty celowej kombinacyi: słabe strzały.

Czy był to jego najlepszy mecz – nie sposób tego oceniać, lecz był to na pewno jeden z ważniejszych meczów w jego karierze, w którym przy okazji Rogalski zyskał trochę pochwał. Na kolejne podobne spotkanie, a rozumieć to należy jako spotkanie rangi mistrzowskiej, Rogalski musiał czekać długich osiem lat.

W roku 1921 w fazie finałowej Mistrzostw Polski zagrał w spotkaniu przeciwko Warcie w Poznaniu, a Cracovia zremisowała 2:2. W relacji przeczytać można, że Rogalski jest zawodnikiem nie grającym już od roku . W tej sytuacji nie powinno dziwić, że mecz z Wartą nie był wybitnym popisem bramkarza Pasiaków. To on tak naprawdę sprokurował rzut karny, po którym padł pierwszy gol dla rywali. Jak opisał ten fragment meczu "Przegląd Sportowy": Rogalski wybiega z bramki, chwyta piłkę i kopie ją – jakieś 10 m. wprost na nogę Stalińskiego, którego strzał do pustej bramki zdołał nadbiegający Fryc odparować – ręką. Kościuk uzyskuje z karnego pierwszy punkt.

Doświadczony golkiper zrehabilitował się nieco za to niefortunne zagranie w drugiej połowie: (...) Staliński przedziera się pod bramkę Cracovii, chce z piłką wprost wejść w bramkę, jednak przytomny Rogalski bierze mu piłkę z przed nóg ratując pewną bramkę.

Tak jak w roku 1913, tak też i w roku 1921 "Gucio" musiał się w ostatecznym rozrachunku zadowolić pozycją zmiennika Stefana Popiela. Z tym, że w rozgrywkach o Mistrzostwo Galicji Popiel był młokosem, dopiero co wyciągniętym z III drużyny Cracovii i prawdopodobnie zastępował Rogalskiego w trybie "awaryjnym". W roku 1921 Popiel uchodził już za niekwestionowaną gwiazdę, był stawiany wśród dwóch-trzech najlepszych polskich golkiperów i sytuacja była wręcz odwrotna – to Rogalski był ratunkiem w momencie nagłej niedyspozycji Popiela.

Gustaw Rogalski zdawał sobie jednak sprawę ze swoich ograniczeń, a przede wszystkim wieku; był o dwa lata starszy od Lustgartena, a jak się wydaje jego najlepszy okres piłkarski przypadał na lata przedwojenne. "Gucio" raczej nie czuł się niespełniony z tego powodu, że nigdy nie było mu dane doszlusować do najsławniejszych bramkarzy krakowskich: Lustgartena, Popiela, czy Wiśniewskiego. Rogalski miał do siebie duży dystans i wiedział doskonale, że jego prawdziwym powołaniem jest sztuka. Sport jednak uwielbiał, o czym świadczą jego długie występy, które można by nazwać w pewnym momencie już doprawdy "hobbystycznymi".

Na stronach prowadzonych przez historiografów Wisły pojawia się nawet supozycja, że Rogalski był wychowankiem Wisły, jednak nie jest ona potwierdzona żadnymi konkretnymi argumentami, a jedynie domniemaniami co do występów Rogalskiego w zawodach lekkoatletycznych jesienią roku 1908 w barwach tego klubu (nota bene w pojedynku z Cracovią właśnie). Jak informują sami autorzy "wiślackiego" biogramu Rogalskiego, księga wydana z okazji 30-lecia TS Wisła informuje, że Rogalski występował w barwach "Białej Gwiazdy" od roku 1910 – trudno więc zrozumieć co w twierdzeniu, że Rogalski był wychowankiem Cracovii (występował jako piłkarz Pasów od 1908 roku) chcieliby weryfikować i na jakiej podstawie.

Faktem natomiast niezbitym jest, że Rogalski od roku 1910 grał wymiennie w barwach obu rywalizujących ze sobą klubów; kierownictwa Cracovii oraz Wisły zawsze zgadzały się na takie rozwiązanie. Oczywiście należy przypuszczać, że dowolność zmian barw klubowych w latach dwudziestych nie była już taka jak w pierwszych latach krakowskiego piłkarstwa i Rogalski nie mógłby tak po prostu w jednym tygodniu przywdziewać koszulki z "Białą Gwiazdą", a za kilka dni, lub tygodni wystąpić jako zawodnik "Pasów". Tym niemniej po zdobyciu Mistrzostwa Polski nie odnotowuje się już występów "Gucia" w żadnym oficjalnym meczu Cracovii, więc problem ten mógł istnieć wyłącznie teoretycznie.

Poza piłkarskim boiskiem Rogalski był z kolei przede wszystkim cenionym rysownikiem, karykaturzystą, i rzeźbiarzem, a także wykładowcą Akademii Sztuk Pięknych i nauczycielem rysunku w kilku krakowskich szkołach. Co już zostało wspomniane, był również wydawcą pism satyrycznych: gazety "Rogaty" oraz dwutygodnika "Karykatury".

Spod jego ręki wyszło kilku tek graficznych, z których najsłynniejszą okazał się "Album Karykatur 1914- 1928 marszałka J. Piłsudskiego", wydany na dziesięciolecie odzyskania niepodległości. Miał też dwie wystawy indywidualne w Krakowie: w roku 1932 i 1934. Z kolei w roku 1937 stworzył serię trzynastu trójbarwnych karykaturalnych litografii przedstawiających piłkarzy i hokeistów Cracovii występujących w jej barwach w pierwszych trzydziestu latach istnienia klubu (siebie również Rogalski nie pominął – litografia V).

Przedwczesna śmierć Gustawa Rogalskiego nastąpiła w grudniu 1939 roku, lecz preludium do tego tragicznego wydarzenia miało miejsce kilka miesięcy wcześniej, wczesną wiosną. Wtedy to karykaturzysta, który nikogo w swych karykaturach nie zwykł oszczędzać, stworzył cykl ośmiu satyrycznych rysunków – właściwie karykaturalnych scenek, które wydrukowane zostały w formie otwieranych pocztówek wraz z załączoną fraszką – a przedstawiających Adolfa Hitlera. Stało się to niewątpliwie w euforii po tym, jak Premier Wielkiej Brytanii, Neville Chamberlain, złożył deklarację bezpieczeństwa i gwarancje pomocy w razie zagrożenia niepodległości Polski.

Zresztą zacytujmy jedną z owych fraszek, zatytułowaną "Niestrawność":

"Adolfek jest chory
i leży w łóżeczku.
Przyszedł Pan Doktór
jak sie masz koteczku?
Źle bardzo... "brzuszysko" wystawił do niego
Pan Doktór wziął rurę – przystawił do brzucha
I dziwy mu prawi... i "Haha"! i dmucha!
Za dużo się jadło... Wiedeńskie kotlety.
Na pewno śliweczki słowackie, a może Sudety
I "knedle" tu czuję – cos w brzuchu sie psuje
Oj długo ty, długo poleżysz w łóżeczku!
I nic jeść nie będziesz – rycynus i basta,
"Porcelanę" poda anglosaska kasta
Sery też, z daleka z szwajcarskiego mleka
Pani Wilhelmina! Niech także ucieka!
Niech tylko tu "Gruzin" z kaftanem zaczeka...
Receptę podpisze... pióro Pana Becka".

Rogalski z pewnością nie przypuszczał, że tenże "Adolfek" tak szybko wyzdrowieje, a i "Gruzin" z kaftanem czekać na nikogo nie będzie – że o anglosaskiej kaście i piórze Pana Becka nie wspominając... Nieszczęsny "Gucio", który zresztą studia plastyczne ukończył w Niemczech, nie podejrzewał nawet, że stworzone w kwietniu karykatury jeszcze przed końcem roku doprowadzą go najpierw do celi numer 100 na pierwszym piętrze więzienia przy Montelupich, a następnie wprost przed lufy niemieckich karabinów.

Gustaw Rogalski został rozstrzelany w jednej z masowych egzekucji, jakie Niemcy przeprowadzali na tak zwanym Gliniku na podkrakowskich Przegorzałach. Co frapujące i smutne zarazem, to że ekshumacje ofiar w tamtym miejscu zaczęto przeprowadzać dopiero w ostatnich latach, a status cmentarza wojennego Glinik uzyskał dopiero w 2012 roku. Spośród wielu setek ekshumowanych ciał udało się ustalić tożsamość tylko jednej osoby.

Dziś nadal Glinik jest prawdopodobnie jedną z najbardziej zapomnianych lokalizacji tego typu na terenie Krakowa z racji swego całkowicie peryferyjnego, leśnego położenia. Warto więc do świeczek zapalanych 1 listopada na grobach piłkarzy Pasów znajdujących się na krakowskich cmentarzach dorzucić także i to miejsce, w którym spoczął stracony w Wigilię 1939 roku Gustaw Rogalski – rysownik, karykaturzysta, rzeźbiarz, wykładowca akademicki, pierwszy Mistrz Galicji oraz pierwszy Mistrz Polski w piłce nożnej w barwach Cracovii. A w ostatecznym rozrachunku: ofiara pozbawionego poczucia humoru, za to wielce wygłodniałego "Adolfka".

Paweł Mazur "depesz"
Paweł Mazur "depesz"
Źródło: terazpasy.pl 1 września 2021 [2]


Galeria

Zobacz także